غلظت خون چیست؟ علائم و چگونگی درمان آن

آیا تا به‌ حال به این فکر کرده‌اید که چرا بعضی از افراد تعداد گلبول های قرمز در خونشان بیش‌ از حد طبیعی است؟ افزایش گلبول قرمز خون و یا غلظت خون در افراد به‌ عنوان پلی سیتمی شناخته می‌ شود که عدم پیشگیری و یا کنترل بیماری می‌ تواند مشکلات بسیار جدی را برای افراد به وجود آورد. در صورت درمان نشدن غلظت خون، جریان خون در رگ‌ ها بسیار غلیظ‌ تر و کندتر شده و با خطر لخته شدن خون، مشکلاتی همچون حمله قلبی، سکته مغزی و دیگر عوارض را بسیار افزایش می‌ دهد.

در ادامه مقاله با بیماری غلظت خون آشنا شده و نشانه‌ ها و راه‌ های درمانی آن را بررسی خواهیم کرد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

غلظت خون چیست؟

بیماری غلظت خون و یا پلی سیتمی، به وضعیتی در بدن گفته می‌ شود که با افزایش غیر طبیعی گلبول‌ های قرمز در خون اتفاق می‌ افتد. افزایش سطح هموگلوبین بیش‌ از حد طبیعی با توجه به سن و جنسیت افراد متفاوت بوده و می‌ تواند در شرایط مختلفی ظاهر شود. با توجه به تحقیقات انجام‌ شده، مردان در بدو تولد، دارای ۱۳/۵ تا ۱۷/۵ گرم در دسی لیتر دارای هموگلوبین طبیعی هستند و زنان نیز در بدو تولد دارای ۱۲ تا ۱۵/۵ گرم در دسی‌ لیتر هموگلوبین می‌ باشند. محدوده هموگلوبین در خون کودکان، بانوان باردار و افراد مسن نیز متفاوت است و از دیگر فاکتور های تاثیر گذار بر سطح هموگلوبین خون نیز می‌ توان به موقعیت جغرافیایی، ارتفاع، سبک نادرست زندگی، نژاد و غیره اشاره نمود.

این بیماری در افراد به‌ آرامی رشد می‌ کند و در سنین میان‌ سالی و بالای ۶۰ سالگی نیز خطر ابتلای افراد به پلی سیتمی افزایش یافته و می‌ تواند مشکلات بسیار جدی را در سلامت آن‌ ها به وجود آورد.

علائم غلظت خون

افزایش گلبول های قرمز در خون، سبب ایجاد بیماری غلظت خون و یا پلی سیتمی می‌ شود و خون غلیظ شده، به‌ سختی می‌ تواند در رگ و اندام‌ های خونی حرکت کند. این بیماری نیز همانند سایر بیماری‌ ها دارای علائم و نشانه‌ هایی است که ناشی از جریان کند خون در بدن است. لازم به ذکر است که همه افراد مبتلا به بیماری غلظت خون، دارای علائم و نشانه‌ های خاصی نیستند و در صورت مشاهده این علائم، توصیه می‌ شود حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید:

• قرمزی پوست به‌ ویژه در قسمت کف دست، پا، صورت
• سردرد و یا سرگیجه
• تاری دید
• فشار خون بالا
• احساس ناراحتی در شکم
• خستگی و احساس گیجی
• مشکلات خون‌ ریزی همانند خون‌ ریزی بینی،
• درد مفاصل
• خارش پوست به‌ ویژه پس‌ از استحمام و دوش گرفتن

دلایل ایجاد غلظت خون

علت ایجاد غلظت خون در افراد، درصد بالای گلبول قرمز در خون (هماتوکریت) و همچنین افزایش هموگلوبین در خون است. پلی سیتمی یا غلظت خون در برخی عقاید، به عنوان رنگ تیره یا روشن بودن خون نیز تعریف می شود که این باور غلط بوده و تنها دلیل آن افزایش گلبول قرمز در خون است.. این بیماری با عنوان اریتروسیتوز نیز شناخته می شود و علت ایجاد آن وابسته به دلایل بسیار متعددی است که از جمله مهم‌ ترین آن‌ ها می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود:

• فشار روانی، استرس و اضطراب
• وجود مشکلات خونی و یا بیماری‌ های زمینه‌ ای
• استعمال مداوم دخانیات و به خصوص سیگار
• کمبود اکسیژن به‌ دلیل زندگی در محیط کوهستانی
• ایجاد تورم در کلیه و کبد
• وجود کیست در کلیه
• بیماری‌ های ریوی و قلبی به‌ ویژه در بزرگسالان
• زندگی در محیط‌ های آلوده
• مشکلات ژنتیکی و ارثی
• فیبروز رحمی در زنان
• بیماری مغز استخوان

انواع غلظت خون

غلظت خون یا پلی سیتمی در بدن دارای انواع متفاوتی است که عبارتند از:

پلی سیتمی اولیه

غلظت خون اولیه، به‌ دلیل مشکل در مغز استخوان ایجاد می‌ شود و با وجود اختلالات، سطح گلبول‌ های قرمز بیش‌ از حد استاندارد در خون تولید می‌ شوند که تحت عنوان پلی سیتمی ورا نیز شناخته می‌ شود.

پلی سیتمی ثانویه

این نوع غلظت خون در اثر یک بیماری زمینه‌ ای در بدن ایجاد شده و سبب افزایش رشد اریتروپویتین می‌ شود. اریتروپویتین نیز هورمونی است که با تولید در اندام کلیه، سلول‌ های مغز استخوان را جهت تولید گلبول قرمز تحریک کرده و سبب ایجاد غلظت خون می‌ شود.

پلی سیتمی ظاهری

این نوع غلظت خون در افراد، به دلایل متفاوتی همچون استعمال دخانیات، مصرف بیش‌ از اندازه نوشیدنی‌ های الکلی، اضافه وزن و یا استفاده از برخی دارو ها رخ داده و با کاهش مقدار پلاسما در خون تشخیص داده می‌ شود. در واقع در این نوع غلظت خون، تعداد گلبول های قرمز ثابت بوده و تنها پلاسمای خون کاهش یافته است.

چگونه می‌ توان غلظت خون را کنترل و یا درمان کرد؟

بیماری غلظت خون نیز همانند بسیاری از بیماری‌ ها در بدن، قابل پیشگیری، کنترل و حتی درمان است. امروزه نیز روش‌ هایی بسیار متفاوت سنتی و پزشکی برای کنترل و درمان بیماری غلظت خون در دسترس هستند که از مهم‌ ترین آن‌ ها می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود:

مصرف داروی پلی سیتمی

یکی از مهم‌ ترین روش‌ های کنترل و درمان بیماری غلظت خون در زنان و مردان، مصرف داروی غلظت خون است. داروی آسپیرین، یکی از اصلی‌ ترین و مهم‌ ترین دارو های تجویز شده برای بیماری غلظت خون است که با رقیق کردن خون، می‌ تواند از لخته شدن و افزایش غلظت خون در بدن جلوگیری کند. قرص‌ های دیگر نیز همانند وارفارین، ضد پلاکت، تیکلوپیدین، آپیکسابان و غیره نیز برای بیماری غلظت خون تجویز می‌ شوند که مجوز مصرف آن‌ ها بعد از تاییدیه پزشک متخصص می‌ باشد.

اصلاح سبک زندگی

تغییر سبک زندگی، یکی از مهم‌ ترین روش‌ ها برای پیشگیری و یا کنترل بیماری غلظت خون است. جهت جلوگیری از ابتلا به غلظت خون، توصیه می‌ شود که مصرف مایعات را در طول روز افزایش داده و از استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی‌ های الکلی به‌ شدت پرهیز نمایید. از دیگر روش‌ های اصلاح سبک زندگی برای عدم ابتلا به بیماری غلظت خون نیز می‌ توان به مهم‌ ترین موارد زیر اشاره نمود:

• مصرف مواد غذایی سالم و مغذی
• انجام فعالیت‌ های بدنی و ورزش در طول روز
• دوری از مکان‌ ها و محیط‌ های آلوده
• مصرف دمنوش‌ های گیاهی همچون دمنوش آویشن، چای سبز، دمنوش زنجبیل، عرق دارچین و غیره
• افزایش مصرف سبزیجات و میوه در طول وعده‌ های غذایی
• افزایش مصرف ماهی
• مصرف لبنیات کم‌ چرب
• دوری از هرگونه استرس و اضطراب
• انجام آزمایش و چکاپ‌ های سالیانه
• افزایش مصرف فلفل قرمز و کاهش مصرف غذا های پر چرب

اهدای خون

یکی دیگر از روش‌ های کنترل غلظت خون در بدن، اهدای خون و کاهش میزان گلبول قرمز در خون و جلوگیری از لخته نشدن آن است.

پرتو درمانی

این روش برای کنترل و درمان غلظت خون، سبب کاهش تولید گلبول های قرمز از مغز استخوان شده اما می‌ تواند عوارض جانبی همچون لوسمی را به‌ همراه داشته باشد و انجام آن به‌ طور معمول توسط پزشکان و متخصصین توصیه نمی‌ شود.

عوارض بیماری غلظت خون

در صورت عدم کنترل و افزایش بیماری غلظت خون در بدن، این بیماری می‌ تواند منجر به عوارض جانبی دیگری نیز شده که مهم‌ ترین آن‌ ها عبارتند از:

• احساس درد و ناراحتی در استخوان
• خطرات حمله قلبی و یا سکته مغزی
• افزایش فشارخون
• آمبولی ریه
• خطر ابتلا به زخم معده
• بزرگی طحال و کبد
• خون‌ ریزی از بینی

نحوه تشخیص بیماری غلظت خون

مهم‌ ترین و اصلی‌ ترین روش برای تشخیص و تایید بیماری غلظت خون در افراد پس‌ از بررسی علائم توسط متخصص، انجام آزمایش خون می‌ باشد. برای تشخیص دقیق غلظت خون در افراد، آزمایش‌ های شمارش کامل خون CBC و آزمایش خون اریتروپویتین EPO گرفته شده و در صورت نیاز، آزمایش مغز استخوان نیز با توجه به تجویز پزشک از افراد مشکوک به پلی سیتمی گرفته خواهد شد. بنابراین توصیه می‌ شود این آزمایش را در مراکز و آزمایشگاه‌ های بسیار معتبر و شناخته‌ شده انجام داده و از بروز هرگونه مشکلات جدی جلوگیری نمایید.

سخن پایانی

آزمایشگاه پاتوبیولوژی نارون، در زمینه انجام خدمات آزمایشگاهی و نمونه گیری در منزل، از سال ۱۳۹۹ مشغول به فعالیت بوده و در حال‌ حاضر نیز خدمات پزشکی خود را در بالاترین سطح کیفی به بیماران ارائه می‌ دهد. شما می‌ توانید برای بهره‌مندی از خدمات نمونه‌گیری در محل کار، منزل و یا انجام خدمات چکاپ بدون نسخه، به آزمایشگاه مراجعه نموده و برای دریافت مشاوره، با پزشکان بهترین آزمایشگاه خون در تهران در تماس باشید.